Belastingbesparing door wijziging huwelijkse voorwaarden verleden tijd?

Als er getrouwd wordt in gemeenschap van goederen, treedt er een vermogensverschuiving op. Wijzigingen in de algehele gemeenschap van goederen tijdens het huwelijk kunnen vanaf 1 januari 2026 leiden tot een schenking. Wat betekent dat in de praktijk als u trouwt, uw huwelijkse voorwaarden aanpast of als u komt te overlijden?

Vermogensverschuiving door huwelijk

In eerdere gerechtelijke uitspraken is bepaald dat de samenvoeging van vermogen door huwelijk niet als schenking gezien wordt. Dat was ook al zo als tijdens het huwelijk de vermogensverdeling werd gewijzigd. Zelfs niet als een dergelijke regeling in de huwelijkse voorwaarden wordt afgesproken. Ook met het oog op overlijden en erfbelasting is de vermogensverschuiving gunstig te noemen. Door de verdeling van het vermogen door huwelijk aan te passen, zal de nalatenschap bij het overlijden van de meest vermogende partner kleiner worden.

Aanpassen huwelijkse voorwaarden tijdens huwelijk

Stel, een man en vrouw zijn gehuwd in gemeenschap van goederen en zijn daarom allebei voor 50% eigenaar van het gehele vermogen. Op een bepaald moment krijgt de vrouw de mededeling dat zij niet meer lang te leven heeft. Het echtpaar besluit om in de huwelijkse voorwaarden de verdeling van 50/50 aan te passen naar 90/10 in het voordeel van de man. Hierdoor is de nalatenschap van de vrouw aanzienlijk verlaagd waardoor deze binnen de ruime partnervrijstelling valt en hoeft de man geen erfbelasting af te dragen.

Voorbeeld
De man en vrouw hebben een gezamenlijk vermogen van € 6.000.000. Bij overlijden van de vrouw zou de nalatenschap € 3.000.000 bedragen. Na het opstellen van de huwelijkse voorwaarden met verdeling 90/10 wordt de nalatenschap € 600.000. Door de ruime partnervrijstelling voor de erfbelasting van ruim € 800.000 is er geen erfbelasting verschuldigd.

Belastingdienst was het er niet mee eens

In geding was of de vrouw bij aanpassing van de huwelijkse voorwaarden een schenking heeft gedaan aan de man van 40% van het vermogen. De Belastingdienst vond van wel. De Hoge Raad heeft in lijn met eerdere uitspraken echter geoordeeld dat het aangaan van huwelijkse voorwaarden in dit geval géén schenking is.

Aanpassing wetgeving per 1 januari 2026

De Belastingdienst vindt dit ongewenst en gaat daarom per 1 januari 2026 de wetgeving aanpassen. Tot 1 januari 2026 is de Belastingdienst gebonden aan de uitspraak van de Hoge Raad en zal de desbetreffende zaken op die manier moeten afhandelen. De wetsaanpassing zal inhouden dat alles wat meer dan 50% wordt verkregen als een erfrechtelijke verkrijging dan wel schenking zal worden belast. In bovenstaand voorbeeld zal de man dus over 40% erfbelasting moeten betalen, naast de 10% die volgens de verdeling wordt verkregen en rekeninghoudend met de partnervrijstelling. Deze wetswijziging is onderdeel van het Belastingplan 2026 en zal per 1 januari 2026 van kracht worden. Uiteraard mits dit door de Tweede en Eerste kamer wordt aangenomen.

Hoe zit dat voor bestaande afspraken

Bestaande afspraken die in het verleden zijn gemaakt blijven gerespecteerd. Afspraken gemaakt vóór 16 september 2025 om 16.00 uur (Prinsjesdag) worden niet getroffen door deze regeling (bijvoorbeeld zogenaamde ongelijke breukdelen in gemeenschappen of finale verrekenbedingen met ongelijke breukdelen). Door deze afspraken kan dus bij overlijden nog steeds een fiscaal voordeel worden behaald. Voor alle andere nieuwe aanpassingen na dit tijdstip komen de voordelen te vervallen. Concreet betekent dit dus dat een aanpassing van de verdeling van de gemeenschap na 16 september 2025 16:00 uur kan leiden tot een schenking of erfrechtelijke verkrijging tussen echtgenoten.

Alhoewel het voordeel van het wijzigen van de verdeling van de gemeenschap voor de erfbelasting op dit moment niet meer aanwezig is, kan dit juridisch toch nog een verschil maken. Stel, dat een echtgenoot kinderen heeft uit een andere relatie en hij wil deze kinderen onterven. De kinderen hebben dan wel altijd recht op de legitieme portie (kindsdeel). Maar deze legitieme portie is wel kleiner als die wordt berekend over 10% in plaats van 50% van het vermogen.

BAA ADVIES. Door tijdens het huwelijk de huwelijkse voorwaarden aan te passen kan vanaf 1 januari 2026 géén belastingvrij vermogen meer tussen echtgenoten worden verdeeld. Voor oude gevallen blijft dit van toepassing, maar voor nieuwe gevallen kan dit een fiscale valkuil zijn. Let daarom goed op bij het aanpassen van de huwelijkse voorwaarden dat er niet onbedoeld sprake is van een schenking.