Het failliet van onze politiek: de behandeling van de ZZP-er
– Column van Wil Hoebergen over de ZZP-er en schijnzelfstandigheid –
Lijdend voorwerp in plaats van leidend voorwerp
Waar staat ZZP eigenlijk voor? De P zal wel iets met Politici te maken hebben. Misschien staat ZZ wel voor ZwakZinnige of Zalig Zeikende of Zielig Zagende, ik weet het niet meer. De focus ligt inmiddels niet meer op het onderwerp (de ZZP-er) maar op hoe die 150 Stef Stuntpiloten in de Tweede Kamer zo veel mogelijk ruis en rook kunnen veroorzaken, waardoor het onderwerp inmiddels is veranderd in een lijdend voorwerp. Voor de goede orde: dus geen leidend voorwerp.
De historie
De afgelopen pakweg tien jaar liep iedereen in Den Haag met een grote boog om ‘het probleem’ van de ZZP-er heen. “Don’t mention the Z-word…”
Na de stoere invoering door de Kamer van de wet DBA in 2016, als opvolger van de fantastisch werkende VAR (Verklaring Arbeidsrelatie), werd de wet DBA binnen een paar maanden weer buiten werking gesteld vanwege bovenmatig succes (lees: weer een plan aangenomen in de Kamer dat niet uitvoerbaar was).
De wachttijd op een goedgekeurde of afgekeurde DBA-beschikking om ZZP-er te mogen zijn, liep binnen de kortste keren op naar twee jaar en zolang kan natuurlijk geen enkele ZZP-er met zijn armen over elkaar blijven zitten. “Dus stoppen met de DBA, niks meer aan doen en laat de boel maar lopen” was de conclusie van heel Den Haag. En dat gold ook voor de handhaving van de wet.
De actualiteit
Dit jaar is de Kamer aan zet om de ‘ZZP-crisis’ aan te pakken. Een crisis is iets wat je niet ziet aankomen zoals de Coronacrisis. Dit is echter een veronachtzaamd probleem, net zoals stikstof, CO2, woningbouw, immigratie, belastingwetgeving en automatisering (om de eerste drie seconden van mijn gedachten maar even op te schrijven). Geloof me: er zijn nog veel meer problemen die veroorzaakt zijn door onze parlementaire rechtstaat.
Het plan was en is om vanaf 1 januari 2025 te gaan handhaven. Met of zonder boetes, dat weten ze nog niet. Eigenlijk zónder, maar als je kleur haar niet mooi genoeg is, mét boete. De basis is de wet DBA, waarover nog erg veel onduidelijk is.
Verder hebben er de afgelopen week twee belangwekkende gebeurtenissen plaatsgevonden.
1. Uber-chauffeurs zijn géén ZZP-ers
Een advies van de advocaat-generaal (AG) van de Hoge Raad inzake Uber. Zijn Uber-chauffeurs eigenlijk in loondienst of niet? De conclusie van de AG is dat dit voor de werkzaamheden die een chauffeur voor Uber doet wél zo is. Dat is zo volgens de AG omdat je alleen moet kijken naar de relatie tussen Uber en de chauffeur en niet wat de chauffeur er verder nog bij doet. Hoeveel andere opdrachtgevers hij heeft en of hij veel reclame maakt enz. is niet van belang. Kort gezegd: alleen de gezagsverhouding telt en wel voor alle inkomsten die de chauffeur bij Uber geniet. Die conclusie is helder en zorgt feitelijk voor het einde van Uber in Nederland. Want de kosten van verwerving zijn bij een loondienstverband van de chauffeur niet aftrekbaar. De chauffeur van Uber maakt kosten zoals brandstof, onderhoud, verzekering, belasting, lease of afschrijving en die kosten zijn dus allemaal niet meer aftrekbaar. Dat zorgt dat de chauffeur over zijn bruto inkomen inkomstenbelasting betaalt en van wat hij netto overhoudt zijn kosten nog moet betalen. Die gaat dus voor niks werken.
2. Diverse moties in de Kamer
In de Kamer zijn veel moties ingediend en aangenomen ter verduidelijking van de situatie. Hieronder een greep uit het cabaret…
- NSC wil dat het loket voor beoordeling van modelcontracten openblijft, de staatssecretaris wilde dat sluiten. Daardoor blijft vooroverleg (polderen) mogelijk. Bij de vorige poging was het loket binnen een week overbelast om vervolgens gesloten te worden.
- PVV wil dat de overheid het goede voorbeeld geeft en de 750 schijnzelfstandige ZZP-ers die de Kinderopvangtoeslag-shit aan het oplossen zijn, weg zijn per einde 2024. Maar dat mag de afhandeling niet belemmeren. Dat is zoiets als: RKC en Almere City moeten dit seizoen allebei de Champions League halen, maar wel met de huidige selectie.
- De VVD en SGP willen dat de Belastingdienst ruimte moet krijgen om de menselijke maat toe te blijven passen in het toezicht als er evident sprake is van onbewuste of onopzettelijke overtreding van de arbeidswetgeving bij opdrachtgevers of zelfstandigen. Dat deden we toch ook al bij de Kinderopvangtoeslag? Hilarisch!
- De BBB verzoekt de regering om vóór 1 november 2024 duidelijke regels (afwegingskader) voor handhaving te publiceren op de website van de Belastingdienst en verzoekt alle ministeries om ook zelf dit afwegingskader te gebruiken bij de inhuur van ZZP-ers. Een goed verzoek, maar waar moet je beginnen? Dat wordt dus aan de ambtenarij overgelaten.
Dus?
Alle vorengenoemde partijen willen dat de onduidelijkheid en onrust die er is onder ZZP-ers en opdrachtgevers, waardoor veel opdrachtgevers preventief afzien van samenwerking met zzp’ers, zodanig wordt aangepakt dat er weer rust komt onder opdrachtgevers en ZZP-ers.
De regering gaat de handhavingsstrategie wijzigen om een zachtere landing te introduceren bij het opheffen van het handhavingsmoratorium door, voor in ieder geval één jaar, risicogericht te gaan handhaven. Daarbij moet men de focus leggen op probleemgevallen zoals gedwongen zelfstandigheid, onderbetaling, evidente schijnzelfstandigen en arbeidsmigratieconstructies.
Bij deze probleemgevallen gaat men naheffingen opleggen en in de overige gevallen gaat men handhavingsinstrumenten waaronder een waarschuwing vooraf inzetten en zo veel als mogelijk rekening houden met de menselijke maat en maatwerk.
Kortom: doe eigenlijk maar niks en pak alleen de idioten aan die écht fout willen.
Conclusie
Zoals het eruit ziet wordt er het aankomende jaar niet veel gehandhaafd, alleen op de schrijnende gevallen. Maar… evidente schijnzelfstandigen moeten aangepakt worden. En daar zit nu juist het probleem. Is een zorgmedewerker (waarnemend tandarts, huisarts, doktersassistente) of een onderwijsmedewerker (leraar) een schijnzelfstandige of niet?
Volgens mij moet men daar gewoon een antwoord op durven geven. Helaas gaat dat hoogstwaarschijnlijk niet gebeuren. Onwetendheid of onbekwaamheid? Nee, het zijn gewoon lafbekken die dit land verder de shit induwen. Leve de democratie!
En bij Uber? Maak een MKB-coöperatie van bijvoorbeeld 50 chauffeurs die gezamenlijk een dienst gaan leveren aan Uber. Chauffeurs werken dan samen als zelfstandigen in de coöperatie. Weg probleem!