Eind 2021 bepaalde de Hoge Raad dat in de betreffende casus, betrekking hebbende op de belastingjaren 2017 en 2018, belasting over het werkelijke rendement dient plaats te vinden en niet op basis van het fictief rendement. Een nieuw hoofdpijndossier voor de Belastingdienst.

Even terug in de tijd

2001. In 2001 werd het boxenstelsel in de inkomstenbelasting ingevoerd. Vanaf dat moment werd 4% fictief rendement belast met 30%. Een belastingheffing van 1,2% dus. Velen noemden box 3 in die jaren de ‘pretbox.’ De rente op spaarrekeningen was hoog en de belastingheffing hierover was een stuk lager dan in het oude stelsel.

Vermogen 1 miljoen, rente € 50.000 (5%), belastingheffing € 12.000 (24%).

2010. Vanaf 2010 daalt de rente op spaarrekeningen echter en anno 2022 moet er zelfs rente worden betaald over een te groot saldo op de spaarrekeningen. De ‘pretbox’ werd de ‘frustratiebox.’

Vermogen 1 miljoen, rente € 10.000 (1%), belastingheffing € 12.000 (120%).

2017. Ook de overheid vond dit te gortig worden en heeft in 2017 de vermogensmix binnen box 3 bedacht. Men ging (en gaat) er daarbij vanuit dat een belastingplichtige met een bepaald vermogen ervoor kiest om een deel van zijn vermogen te beleggen en een deel op een spaarrekening te zetten. Belastingplichtigen met een kleiner vermogen gingen minder box 3-heffing betalen en belastingplichtigen met een groter vermogen gingen meer betalen.

Vermogen 1 miljoen, rente € 10.000 (1%), belastingheffing € 16.500 (165%).

Gerechtelijke procedures bij rechtbanken en gerechtshoven

De afgelopen jaren zijn er al diverse gerechtelijke procedures over de hoge box 3-heffing gevoerd. In een aantal gevallen waren de rechtbank en het gerechtshof het wel met belastingplichtigen eens, maar vonden dat het de taak van de wetgever was om een en ander aan te passen. Deze aanpassingen laten echter op zich wachten en wachten. In het coalitieakkoord van het nieuwe kabinet wordt nu gesproken over een datum van 2025. Blijkbaar was dit voor de Hoge Raad eind vorig jaar de druppel om te oordelen dat nu toch ingegrepen moet worden.

De procedure bij de Hoge Raad

Hierbij betrof het een belastingplichtige die in 2017 en 2018 een vermogen had van ongeveer één miljoen euro. 80% stond op spaarrekeningen 20% was belegd. En dat terwijl de fictieve vermogensmix van de overheid uitgaat van 21% spaargeld en 79% beleggingen …

Het behaalde rendement was ongeveer € 3.500 en de belastingheffing in box 3 bedroeg ongeveer € 12.000. Op 24 december 2021 oordeelde de Hoge Raad dat voor deze belastingplichtige de box 3-heffing in strijd is met het recht op ongestoord genot van eigendom en het discriminatieverbod uit het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en bood rechtsherstel. Dat betekent dat deze belastingplichtige belastingheffing in box 3 over het werkelijk behaalde rendement moet betalen.

Wat betekent dit nu in de praktijk?

In de uitspraak is bepaald dat de fout in de heffing zit bij de veronderstelde vermogensmix. Hierdoor is het voor een belastingplichtige die risicomijdend is en veel geld op een spaarrekening laat staan, niet mogelijk het veronderstelde rendement te behalen. Voor belastingplichtigen die wel beleggen is op lange termijn het forfaitaire rendement wel haalbaar.

Het Ministerie van Financiën erkent dat de uitspraak grote budgettaire gevolgen kan hebben, en dat men eerst gaat bekijken hoe dit arrest in de praktijk moet worden uitgevoerd. Men zou ervoor kunnen kiezen om een compensatie te beperken tot spaargelden. Deze gegevens zijn tenslotte bij de Belastingdienst bekend. Het verschil tussen de gemiddelde spaarrente en het forfaitair rendement in het desbetreffende jaar zou dan gecompenseerd kunnen worden. In de betreffende casus zou dit als volgt kunnen uitwerken:

Maar wat als het werkelijke rendement negatief is doordat er rente over de spaargelden moet worden betaald? Wordt de box 3 heffing dan 0?

Bezwaar aantekenen

Het arrest is een gevolg van één van de massaal-bezwaarprocedures. In die procedures is de vraag aan de orde of box 3 van de inkomstenbelasting in strijd is met het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en van fundamentele vrijheden:

• Artikel 1 Bescherming van eigendom; en/of
• Artikel 14 Verbod van discriminatie

Geen bezwaar gemaakt? Ruim 60.000 belastingplichtigen hebben in het verleden al bezwaar gemaakt. In 2016 heeft de regering, nagenoeg zonder commentaar van de Tweede Kamer, de bezwaarprocedure ingeperkt. Onder de oude regeling tot en met 2016 liepen belastingplichtigen automatisch mee in de zogenaamde massaal-bezwaarprocedures. Sinds 2017 moet iedere belastingplichtige individueel en binnen 6 weken na dagtekening van de definitieve aanslag, bezwaar maken om mee te doen aan de massale procedures tegen de Box 3 heffing. Als er geen bezwaar is gemaakt, dan kan het Ministerie van Financiën ervoor kiezen om toch te compenseren. Maar zeker weten doen we dat niet.

Neem het zekere voor onzekere

Daarom is het raadzaam om alsnog bezwaar te maken tegen belastingaanslagen die nog niet definitief zijn opgelegd. Voor definitief opgelegde aanslagen bestaat de mogelijkheid om een verzoek om ambtshalve vermindering van de belastingaanslag in te dienen. Mocht de Belastingdienst het verzoek afwijzen, dan kan het nog aan de rechter worden voorgelegd.

Ook bezwaar maken voor belastingjaar 2021

Ook voor 2021 is het slim om tegen de aanslag inkomstenbelasting bezwaar aan te tekenen. Zeker als sprake is van veel box 3-vermogen. Tussen € 100.000 en € 1.000.000 boven het heffingsvrij vermogen is de heffing € 1.400 bij € 100.000 en € 7.000 bij € 500.000. Bij € 1.000.000 boven het heffingsvrij vermogen betaalt u maar liefst € 17.600. Dus alleszins de moeite waard.