echtscheiding Archives

Berichten

echtscheiding, van pensioenverevening naar pensioenverrekening

Van verevening naar verrekening van pensioen bij echtscheiding

6 april 2022/in Artikelen /door Jac Vossen

Het kan iedereen overkomen. Na jaren van gelukkig huwelijk is men uit elkaar gegroeid en wordt voor echtscheiding gekozen. Opgebouwde pensioenen moeten dan verdeeld worden. Daar komt echter naar verwachting per 1 juli 2022 nieuwe wetgeving voor.

Tot 1 juli 2022: pensioenverevening

De huidige Wet Verevening Pensioenrechten bij scheiding (Wvps) bestaat al sinds mei 1995. Hierin is geregeld dat het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd wordt verdeeld tussen beide echtgenoten.

De ex-partner heeft recht op 50% van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd.
De ex-partner heeft recht op 100% van het tot de scheidingsdatum opgebouwde nabestaandenpensioen (het zogenaamde bijzonder partnerpensioen). Dit geldt dus ook voor het nabestaandenpensioen dat is opgebouwd voor het huwelijk tenzij dit al aan een andere ex-echtgenoot toekomt. Het bijzonder partnerpensioen is pensioen dat wordt uitgekeerd nadat de ex-partner is overleden.
Op de opgebouwde pensioenrechten van de ene ex-partner krijgt de andere ex-partner de vordering en andersom. Beiden zijn dus zowel verrekeningsgerechtigde als verrekeningsplichtige.

Pensioenverevening in de praktijk

Belangrijkste nadeel van deze wet is dat er ook na de echtscheiding nog onderlinge financiële afhankelijkheid blijft bestaan. De ex-partner (gerechtigde) krijgt de pensioenuitkering pas van de vereveningsplichtige ex-partner op het moment dat deze de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt.

Het voordeel is wel dat bij vooroverlijden van de vereveningsgerechtigde het pensioen weer terugvloeit naar de vereveningsplichtige. Bij het overlijden van de pensioengerechtigde ex-partner stopt ook de uitkering van het ouderdomspensioen voor de andere ex-partner, de uitkering van het bijzonder partnerpensioen blijft wel in stand.

Regelend recht; dus afspraken maken mag

De wet is zogenaamd regelend recht. Echtelieden zijn daarom vrij om in het echtscheidingsconvenant afwijkende afspraken te maken. Dit moeten ze dan wel binnen twee jaar na de echtscheiding melden aan de pensioenuitvoerder. Men kan er dan bijvoorbeeld voor kiezen dat de pensioenuitvoerder aan beide ex-partners een deel van het ouderdomspensioen uitkeert.

Conversie… Een van de andere keuzes die ex-partners kunnen maken is conversie. Dat wil zeggen dat een deel van het ouderdomspensioen van de ex-partner tezamen met het bijzonder partnerpensioen definitief wordt omgezet in een eigen ouderdomspensioen voor de andere ex-partner. Hierdoor krijgt deze een uitkering als deze de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. De financiële afhankelijkheid van de ander wordt hierdoor verbroken. Een nadeel is wel dat bij een vooroverlijden van de ene ex-partner dit deel niet meer teruggaat naar de andere ex-partner.

Vanaf 1 juli 2022: pensioenverrekening

Om onder andere een einde te maken aan de financiële afhankelijkheid is 16 september 2019 een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. De minister van Sociale zaken liet op 8 juli 2021 via een kamerbrief weten dat de beoogde ingangsdatum van 1 januari 2022 wordt verschoven naar 1 juli 2022.

Hoe ziet het wetsvoorstel eruit?

In de Wet pensioenverdeling bij scheiding wordt conversie het uitgangspunt. Bij de conversie wordt het pensioen als volgt verrekend:

De ex-partner krijgt een recht op 50% van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen, net zoals in de oude wet.
De ex-partner krijgt een recht op 50% (en niet 100%) van het tijdens het huwelijk (en niet het gehele tot echtscheidingsdatum) opgebouwde nabestaandenpensioen (bijzonder partnerpensioen).
Ook nu zijn beiden zowel verrekeningsgerechtigde als verrekeningsplichtige.

Beide delen worden omgezet in een zelfstandige aanspraak op oudedagspensioen van de ex-partner. Deze kan dan zelf bepalen wat hij/zij met dat deel van het pensioen doet; eerder of later laten ingaan, vast of variabel, hoog-laag constructie, enz.

De voordelen van conversie

Voordeel voor verrekeningsplichtige ex-partner (die moet betalen):

oudedagspensioen is bij verrekening hoger dan bij verevening.

Voordeel voor verrekeningsgerechtigde ex-partner (die ontvangt):

waarde van bijzonder partnerpensioen wordt omgezet in een zelfstandig oudedagspensioen;
het oudedagspensioen is nu afhankelijk van de leeftijd van degene die ontvangt en niet meer afhankelijk van het moment waarop de andere ex-partner met pensioen gaat.

Maar conversie kent ook nadelen

Nadeel voor verrekeningsplichtige ex-partner (die moet betalen):

bij eventueel overlijden van de verrekeningsgerechtigde ex-partner groeit het oudedagspensioen bij de verrekeningsplichtige ex-partner niet meer aan.

Nadeel voor verrekeningsgerechtigde ex-partner (die ontvangt):

door omzetting van bijzonder partnerpensioen in een zelfstandig oudedagspensioen is er geen recht meer op een voorziening bij overlijden van de verrekeningsplichtige. Hier zou bijvoorbeeld behoefte aan kunnen bestaan als de verrekeningsplichtige alimentatie betaalde. Door het overlijden vervalt de alimentatie en op het moment dat de verrekeningsgerechtigde nog niet pensioengerechtigd is, valt een inkomen weg.

Ook pensioenverrekening is regelend recht

Ook deze wet is regelend recht en hiervan mogen ex-echtgenoten in het echtscheidingsconvenant dus afwijken. Men kan bijvoorbeeld kiezen voor:

verevening in plaats van verrekening;
een andere periode van verdeling dan de huwelijkse periode;
het verdelen van een ander deel dan de helft van de opbouw.

Voor de pensioenuitvoerder gaat echter gelden dat de verrekening heeft plaatsgevonden, tenzij de ex-partners binnen zes maanden na inschrijving van de echtscheiding (en dus niet meer twee jaar), aangeven iets anders te hebben afgesproken.

Géén overgangsrecht

Op het moment dat de wet in werking treedt (vermoedelijk per 1 juli 2022) gaat deze gelden voor alle echtscheidingen die vanaf dát moment worden ingeschreven. Er komt geen overgangsrecht voor verzoeken tot echtscheiding die zijn ingediend vóór de ingangsdatum en worden afgerond na de ingangsdatum van de wet.

En hoe zit het met samenwoners?

In het voorgaande is steeds gesproken over echtscheidingen, dus bij het verbreken van een huwelijk of een geregistreerd partnerschap. Deze keuze is bewust gemaakt omdat de huidige wet én de nieuwe wet niet van toepassing zijn bij samenwoonrelaties. Voor samenwoners gelden de afspraken die in het samenlevingscontract zijn opgenomen. Daarbij is men ook afhankelijk van de medewerking van de pensioenuitvoerder(s). Hierbij is tijdige communicatie met de pensioenverzekeraar belangrijk.

BAA ADVIES. De nieuwe Wet pensioenverdeling bij scheiding biedt meer financiële onafhankelijkheid van de ex-partners na scheiding, maar kent ook nadelen. Soms is het daarom toch beter om andere keuzes te maken. Dat moet dan binnen zes maanden na inschrijving van de echtscheiding.

Partneralimentatie: fiscaal aftrekbaar of toch niet?

25 januari 2019/in Artikelen /door Jasper Werts

De Hoge Raad heeft uitgesproken dat niet alle betalingen aan een ex-echtgenoot als alimentatie gezien kunnen worden. En daarom leiden die ook niet tot een fiscale aftrekpost. Dat heeft te maken met de zorgplicht. Hoe zit dat?

Levenslange zorgplicht

Partners gaan op het moment van een huwelijk een levenslange zorgplicht aan met elkaar. Tijdens het huwelijk bestaat de zorgplicht er uit het elkaar in levensonderhoud te voorzien en elkaar het nodige te verschaffen. Deze zorgplicht stopt niet bij een echtscheiding. Het huwelijksgoederenregime (gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden) maakt in dit geval ook geen verschil. Bij echtscheiding is één van de echtgenoten mogelijk alimentatie verschuldigd. Deze alimentatieverplichting is fiscaal aftrekbaar en dit leidt tot een belastingvoordeel.

De echtscheidingsbeschikking. De zorgplicht eindigt pas bij een echtscheidingsbeschikking waardoor de echtscheiding definitief is. Tot aan dat moment moeten beide echtgenoten voorzien in hun zorgplicht tegenover elkaar, ongeacht of zij op dat moment nog samenwonen. De kosten van het huishouden blijven tot het moment van echtscheiding voor rekening van beider gezamenlijke inkomen en vermogen komen.

Als de echtscheiding is uitgesproken

Nadat het huwelijk is ontbonden en de echtscheiding dus uitgesproken is, dient aan de hand van de omstandigheden (o.a. behoefte en draagkracht) tussen de voormalige echtgenoten een alimentatieverplichting te worden opgesteld. Immers door de echtscheiding vervalt de wettelijke verplichting om elkaar het nodige te verschaffen. Deze alimentatieverplichting kan in onderling overleg of door een rechter worden vastgesteld.

Partneralimentatie en de fiscus

Partneralimentatie is ook van belang in de fiscale praktijk. Partneralimentatie is bij de ontvanger namelijk belastbaar als periodieke uitkering en bij de verstrekker aftrekbaar als persoonsgebonden aftrekpost. Belangrijk is dat de alimentatieverplichting rechtstreeks voortvloeit uit het familierecht. Dit betekent dat de verplichting is ontstaan uit een overeenkomst tussen beide partijen. Hoe zit dat?

Twee onderhoudsverplichtingen

Fiscaal gezien bestaan er vanuit het familierecht twee situaties waaruit een zorgplicht voortvloeit.

1. Zorgplicht tijdens huwelijk. De eerste verplichting is een zorgplicht tijdens het huwelijk. Omdat men tijdens huwelijk verplicht is elkaar het nodige te verschaffen, is deze zorgplicht uiteraard niet aftrekbaar. Behalve… als men gehuwd is/blijft en toch duurzaam gescheiden leeft. Het is dan voldoende als één van beide echtgenoten dit wil. Men spreekt dan ook wel van: “het is voldoende als deze toestand door één van beide als bestendig wordt bedoeld”. In deze situatie is de betaling een belaste periodieke uitkering en de ontvangst een aftrekbare persoonsgebonden aftrekpost.

2. Zorgplicht na het huwelijk. De tweede zorgplicht uit het familierecht is een alimentatieverplichting. Door de rechter uitgesproken of een door partners afgesproken alimentatie is belast als periodieke uitkering en aftrekbaar als persoonsgebonden aftrekpost. De beide partners dienen dit dan wel expliciet (schriftelijk) overeen te zijn gekomen. Als er sprake is van een vrijwillige betaling dan is dit geen verplichting afkomstig uit het familierecht. De alimentatiebetaler heeft dan géén recht op een fiscale aftrekpost. Dit is bevestigd door de Hoge Raad op 16 november 2018.

Wat speelde bij de Hoge Raad?

De voormalige echtelijke woning en de bijbehorende hypotheekschuld zijn gezamenlijk eigendom. Een man blijft na de scheiding in de echtelijke woning wonen. Er is vastgelegd dat de man een partneralimentatie betaald aan de ex-echtgenoot. Vanaf het moment van echtscheiding betaalt de man alle woonlasten (rente en premies levensverzekering).

De Hoge Raad is van mening dat de man niet verplicht was om alle woonlasten te betalen. Er is geen rechterlijke uitspraak of overeenkomst tussen man en vrouw waaruit deze verplichting blijkt. Op grond hiervan concludeert de Hoge Raad dat de verplichting niet uit het familierecht voortvloeit en dat de betaling van de woonlasten geen aftrekbare alimentatieverplichting is.

BAA ADVIES. Het is slim om alle afspraken tijdens en na het huwelijk goed op een rijtje te zetten. Sommige afspraken tussen voormalige echtgenoten kunnen goed bedoeld zijn, maar kunnen fiscaal gezien nadelige gevolgen hebben. Zorg er dus voor dat alles correct wordt vormgegeven en vastgelegd, zodat u niet voor onaangename verrassingen komt te staan.

Bij echtscheiding: let op de eventuele toeslagen!

5 maart 2018/in Artikelen /door Jac Vossen

Tot 2018 liep iemand bij echtscheiding kans om bepaalde toeslagen te moeten terugbetalen. Vanaf 2018 herleeft de 10%-regeling waardoor men mogelijk minder hoeft terug te betalen. Hoe zit dat?

Echtscheiding en recht op een toelage?

Einde huwelijk of samenwoning? Krijgt u in 2018 te maken met het feit dat uw partner of medebewoner in de loop van het jaar vertrekt en heeft u recht op toeslagen die afhankelijk zijn van het inkomen (huur-, zorg- kindgebonden budget en kinderopvangtoeslag)? Dan moet u de komende tijd wel alert blijven.

Wat u over de toeslagen moet weten

Belastingplichtige en (toeslag)partner. De hoogte van de toeslagen is afhankelijk van het gezamenlijke inkomen van belastingplichtige en zijn (toeslag)partner. De toeslag wordt berekend over het gezamenlijke jaarinkomen. Hierbij wordt er geen rekening mee gehouden of de belastingplichtige nu het gehele jaar of slechts een deel van het jaar een (toeslag)partner heeft.

Tot 1 januari 2012. Dat kan tot vervelende situaties leiden als een ex-partner na een echtscheiding/einde samenwoning ineens een veel hoger inkomen gaat genieten. Tot 1 januari 2012 werd met de stijging van dit inkomen géén rekening gehouden als dit méér dan 10% hoger was dan tijdens het huwelijk of de samenwoning. Vanwege onbekendheid met de regeling en de complexiteit van de regeling is deze per 1 januari 2012 afgeschaft.

2012 – 2017. Deze afschaffing leidde ertoe dat als na beëindiging van het partnerschap het inkomen van de ex-partner hoger was dan ten tijde van het huwelijk/samenwoning, de achtergebleven partner een fors bedrag aan toeslagen moest terugbetalen.

Ook kwam het voor dat de ex-partner géén aangifte deed en de Belastingdienst daarom een inschatting maakte van het inkomen van deze ex-partner. Deze schatting werd dan meegeteld als jaarinkomen ter berekening van het recht op toeslagen en dat leidde eveneens tot een terugbetaling.

Vanaf 1 januari 2018: herleving van de 10%-regeling

In het jaar 2017 heeft de Raad van State in twee procedures geoordeeld dat het meetellen van deze inkomensstijgingen in strijd is met het discriminatieverbod van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. Naar aanleiding hiervan heeft het kabinet voorgesteld hiervoor een structurele voorziening in de wet te zullen gaan opnemen. In het eind 2017 aangenomen Belastingplan 2018 wordt de 10%-regeling van voor 2012 opnieuw ingevoerd.

Wat houdt de 10%-regeling nu in?

De regeling houdt in dat de belastingplichtige bij de berekening van het toetsingsinkomen van de voormalige partner of medebewoner kan vragen om géén rekening te houden met de inkomensstijging na het vertrek van de partner. Als voorwaarde geldt hierbij wel dat hierdoor het toetsingsinkomen tenminste 10% lager wordt.

Een voorbeeld 10%-regeling bij einde huwelijk of samenwoning

Anke en Ben gaan scheiden. Anke en Ben zijn gehuwd en wonen in een huurwoning waarvoor huurtoeslag wordt ontvangen. Op 1 april 2018 wordt de echtscheiding aangevraagd en verlaat Ben de woning en schrijft zich in op een ander adres. Het inkomen van Ben was € 1.250 per maand. Anke had een inkomen van € 1.000 per maand. Bij de aanvraag voor de huurtoeslag was als jaarinkomen van Ben € 15.000 vermeld (12 x € 1.250 – vakantiegeld laten we even buiten beschouwing).

Ben krijgt een nieuwe baan. Vanaf 1 juli 2018 krijgt Ben een nieuwe baan met een salaris van € 2.000 per maand. Het toetsingsinkomen voor Ben zou dan uitkomen op (6 x € 1.250) + (6 x € 2.000) = € 19.500.

Zónder regeling moet Anke terugbetalen. Zonder de toepassing van de 10%-regel zou het toetsingsinkomen van Anke en Ben voor huurtoeslag van Anke uitkomen op € 12.000 + € 19.500,- = € 31.500. Hierdoor zou Anke dus geen recht meer hebben op huurtoeslag en zou de gehele huurtoeslag voor het jaar 2018 moeten worden terugbetaald.

Mét 10%-regeling. Het inkomen van Ben is ná de echtscheiding meer dan 10% gestegen. Door de 10%-regeling wordt voor het inkomen van B geen rekening gehouden met de inkomensstijging na einde van het huwelijk. Hierdoor wordt het toetsingsinkomen voor de huurtoeslag voor Anke te bepalen: haar eigen inkomen € 12.000 + € 15.000 herleid jaarinkomen van Ben = € 27.000. Dit inkomen was ook ingevuld bij de aanvraag van de huurtoeslag; dus Anke hoeft geen huurtoeslag terug te betalen.

Let op: zelf naar vragen!

Degene die het betreft moet zelf vragen om de 10%-regeling toe te passen. Volgens de Belastingdienst is een belletje naar de belastingtelefoon (0800 – 0543) hiervoor voldoende. Dit verzoek moet uiterlijk binnen 6 weken na dagtekening van de definitieve beschikking over het desbetreffende jaar te worden gedaan.

En bij overlijden?

Bij overlijden speelt er iets insgelijks. De details kunt u nalezen in het artikel: “Bij overlijden: let op de eventuele toeslagen!”

BAA ADVIES. Krijgt u te maken met een echtscheiding of einde samenwoning? Dan kunt u een verzoek voor de 10%-regeling indienen en zo voorkomen dat u teveel toeslag terug moet betalen. Indien gewenst kan uw contactpersoon bij BAA ook hierbij behulpzaam zijn.