Partneralimentatie: fiscaal aftrekbaar of toch niet?

De Hoge Raad heeft uitgesproken dat niet alle betalingen aan een ex-echtgenoot als alimentatie gezien kunnen worden. En daarom leiden die ook niet tot een fiscale aftrekpost. Dat heeft te maken met de zorgplicht. Hoe zit dat?

Levenslange zorgplicht

Partners gaan op het moment van een huwelijk een levenslange zorgplicht aan met elkaar. Tijdens het huwelijk bestaat de zorgplicht er uit het elkaar in levensonderhoud te voorzien en elkaar het nodige te verschaffen. Deze zorgplicht stopt niet bij een echtscheiding. Het huwelijksgoederenregime (gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden) maakt in dit geval ook geen verschil. Bij echtscheiding is één van de echtgenoten mogelijk alimentatie verschuldigd. Deze alimentatieverplichting is fiscaal aftrekbaar en dit leidt tot een belastingvoordeel.

De echtscheidingsbeschikking. De zorgplicht eindigt pas bij een echtscheidingsbeschikking waardoor de echtscheiding definitief is. Tot aan dat moment moeten beide echtgenoten voorzien in hun zorgplicht tegenover elkaar, ongeacht of zij op dat moment nog samenwonen. De kosten van het huishouden blijven tot het moment van echtscheiding voor rekening van beider gezamenlijke inkomen en vermogen komen.

Als de echtscheiding is uitgesproken

Nadat het huwelijk is ontbonden en de echtscheiding dus uitgesproken is, dient aan de hand van de omstandigheden (o.a. behoefte en draagkracht) tussen de voormalige echtgenoten een alimentatieverplichting te worden opgesteld. Immers door de echtscheiding vervalt de wettelijke verplichting om elkaar het nodige te verschaffen. Deze alimentatieverplichting kan in onderling overleg of door een rechter worden vastgesteld.

Partneralimentatie en de fiscus

Partneralimentatie is ook van belang in de fiscale praktijk. Partneralimentatie is bij de ontvanger namelijk belastbaar als periodieke uitkering en bij de verstrekker aftrekbaar als persoonsgebonden aftrekpost. Belangrijk is dat de alimentatieverplichting rechtstreeks voortvloeit uit het familierecht. Dit betekent dat de verplichting is ontstaan uit een overeenkomst tussen beide partijen. Hoe zit dat?

Twee onderhoudsverplichtingen

Fiscaal gezien bestaan er vanuit het familierecht twee situaties waaruit een zorgplicht voortvloeit.

1. Zorgplicht tijdens huwelijk. De eerste verplichting is een zorgplicht tijdens het huwelijk. Omdat men tijdens huwelijk verplicht is elkaar het nodige te verschaffen, is deze zorgplicht uiteraard niet aftrekbaar. Behalve… als men gehuwd is/blijft en toch duurzaam gescheiden leeft. Het is dan voldoende als één van beide echtgenoten dit wil. Men spreekt dan ook wel van: “het is voldoende als deze toestand door één van beide als bestendig wordt bedoeld”. In deze situatie is de betaling een belaste periodieke uitkering en de ontvangst een aftrekbare persoonsgebonden aftrekpost.

2. Zorgplicht na het huwelijk. De tweede zorgplicht uit het familierecht is een alimentatieverplichting. Door de rechter uitgesproken of een door partners afgesproken alimentatie is belast als periodieke uitkering en aftrekbaar als persoonsgebonden aftrekpost. De beide partners dienen dit dan wel expliciet (schriftelijk) overeen te zijn gekomen. Als er sprake is van een vrijwillige betaling dan is dit geen verplichting afkomstig uit het familierecht. De alimentatiebetaler heeft dan géén recht op een fiscale aftrekpost. Dit is bevestigd door de Hoge Raad op 16 november 2018.

Wat speelde bij de Hoge Raad?

De voormalige echtelijke woning en de bijbehorende hypotheekschuld zijn gezamenlijk eigendom. Een man blijft na de scheiding in de echtelijke woning wonen. Er is vastgelegd dat de man een partneralimentatie betaald aan de ex-echtgenoot. Vanaf het moment van echtscheiding betaalt de man alle woonlasten (rente en premies levensverzekering).

De Hoge Raad is van mening dat de man niet verplicht was om alle woonlasten te betalen. Er is geen rechterlijke uitspraak of overeenkomst tussen man en vrouw waaruit deze verplichting blijkt. Op grond hiervan concludeert de Hoge Raad dat de verplichting niet uit het familierecht voortvloeit en dat de betaling van de woonlasten geen aftrekbare alimentatieverplichting is.

BAA ADVIES. Het is slim om alle afspraken tijdens en na het huwelijk goed op een rijtje te zetten. Sommige afspraken tussen voormalige echtgenoten kunnen goed bedoeld zijn, maar kunnen fiscaal gezien nadelige gevolgen hebben. Zorg er dus voor dat alles correct wordt vormgegeven en vastgelegd, zodat u niet voor onaangename verrassingen komt te staan.