Vermogensverschuiving tijdens huwelijk: schenkbelasting of niet?

Er spelen momenteel twee zaken die het wellicht mogelijk maken om tijdens het huwelijk met vermogen te schuiven, zónder dat er schenkbelasting moet worden betaald. Cruciaal punt hierbij is of er wel/niet sprake is van een zogenaamde ‘voltooide vermogensverschuiving.’

Sinds 2018 standaard een wettelijke beperkte gemeenschap van goederen

Tot 1 januari 2018 huwde men wettelijk in algehele gemeenschap van goederen, tenzij men koos voor het opstellen van huwelijkse voorwaarden. Op deze wijze was het vermogen van beide echtgenoten (bezittingen en schulden) dat zowel voor het huwelijk was als tijdens het huwelijk werd opgebouwd gezamenlijk vermogen.

Vanaf 1 januari 2018 geldt wettelijk dat het vermogen van elke echtgenoot voor het huwelijk opgebouwd, privévermogen blijft. Dit betekent dus dat alles wat echtgenoten bezitten voor het aangaan van het huwelijk buiten de gemeenschap blijft. Dat geldt ook voor erfenissen en schenkingen die tijdens het huwelijk door één van de echtgenoten worden ontvangen. Vermogen dat voor het huwelijk al gezamenlijk was, behoort wel tot de gemeenschap.

Vermogensverschuiving tijdens het huwelijk

Tijdens het huwelijk kan het zogenaamde huwelijksgoederenregime worden aangepast. Bijvoorbeeld een overgang van algehele gemeenschap van goederen naar huwelijkse voorwaarden of andersom: van huwelijkse voorwaarden naar een algehele gemeenschap van goederen.

Ook is het mogelijk om te kiezen voor huwelijkse voorwaarden maar toch een deel van het vermogen af te zonderen als gezamenlijk vermogen. Op deze manier kan er een vermogensverschuiving plaatsvinden tussen echtgenoten. De Belastingdienst ziet hierin dan snel een schenking en wil schenkbelasting heffen.

Beleidsbesluit staatssecretaris 29 maart 2018

Ter voorkoming dat alle vermogensverschuivingen worden gezien als een schenking, heeft de staatssecretaris in 2018 een besluit uitgevaardigd waarin diverse situaties van vermogensverschuiving worden beschreven die niet leiden tot een schenking. Maar hoe zit het als je zelf voor een beperkte gemeenschap van goederen kiest? Hier wordt onvoldoende aandacht aan besteed.

Wat speelt?

Twee zaken die momenteel spelen maken het nu wellicht mogelijk om tijdens het huwelijk tóch, zonder betaling van schenkbelasting, vermogen over te hevelen van de ene naar de andere partner.

Zaak 1 – Van algehele gemeenschap van goederen naar huwelijkse voorwaarden

Man en vrouw traden in 2015, na 33 jaar te hebben samengewoond, in het huwelijk zónder het opstellen van huwelijkse voorwaarden. In 2017 wordt de man ongeneselijk ziek en in oktober 2017 besluiten zij huwelijkse voorwaarden op te stellen. In de voorwaarden komen zij overeen dat de man gerechtigd zal zijn tot 10% van het vermogen en de vrouw tot 90% van het vermogen. Binnen drie maanden na het opstellen van de huwelijkse voorwaarden overlijdt de man.

De vrouw als enig erfgenaam stelt dat de erfenis bestaat uit 10% van het vermogen in de gemeenschap. Aangezien dit vermogen minder is dan de partnervrijstelling in de successiewet is er per saldo geen erfbelasting verschuldigd. De Belastingdienst is het hier niet mee eens en constateert een schenking van 40% die mee moet tellen bij de erfenis.
De Rechtbank Noord Holland stelt de belastingplichtige in het gelijk: er is geen sprake is van een schenking omdat nog niet kan worden gesproken van een ‘voltooide vermogensverschuiving.’ De Rechtbank oordeelt namelijk dat de vrouw na het opstellen van de huwelijkse voorwaarden, ook eerder had kunnen overlijden en dan had het opstellen van de huwelijkse voorwaarden tot een fiscaal nadeel geleid bij de man.

Hierbij verwijst de Rechtbank naar uitspraken van de Hoge Raad uit 1951 en 1971 waarbij overgegaan werd van huwelijkse voorwaarden naar algehele gemeenschap van goederen. Of deze rechtspraak van de Hoge Raad van toen in stand zal blijven of zal worden aangepast, zal de komende tijd moeten blijken. Met name door de verwachte uitspraak in zaak 2.

Zaak 2- Gehuwd met huwelijkse voorwaarden en een zelf gekozen beperkte gemeenschap van goederen

Het betreft hierbij een echtpaar dat in 2008 in het huwelijk treedt. Voor het huwelijk worden huwelijkse voorwaarden opgesteld waarbij echtelieden ervoor kiezen om de en/of bankrekening op te nemen in een zelf gekozen beperkte gemeenschap. De man stort kort voor het huwelijk een bedrag van 10 miljoen op deze bankrekening. De Belastingdienst is van mening dat hierbij sprake is van een schenking van 5 miljoen van de man aan de vrouw.

Géén voltooide vermogensverschuiving. De Rechtbank en het Gerechtshof zijn het echter niet met de Belastingdienst eens. Ze vinden dat uit de huwelijkse voorwaarden alleen blijkt dat er sprake is van een gezamenlijke bankrekening die tot de beperkte gemeenschap behoort. Het is echter onbekend welk saldo op het einde van het huwelijk (echtscheiding/overlijden) op deze rekening zal staan en wat kan worden verdeeld. Hierdoor is er volgens het Gerechtshof geen sprake van een zogenaamde ‘voltooide vermogensverschuiving.’

De Belastingdienst is hierop in cassatie gegaan. De Hoge Raad zal waarschijnlijk dit jaar hierover oordelen of er wel/niet sprake is van een schenking. De voortekenen wijzen in het voordeel van de belastingplichtige, gebaseerd op de conclusie van de Advocaat-Generaal (adviseur van de Hoge Raad).

Wat moet u nu weten?

Vooral bij grotere vermogens is het voor gehuwden van belang om de vermogensverdeling te ‘evalueren’. Al dan niet samen met adviseur. De lopende procedures bieden wellicht interessante fiscale mogelijkheden.

BAA ADVIES. Als de Hoge Raad het oordeel van de Advocaat-Generaal volgt, dan biedt dit mogelijkheden om belastingvrij (zonder schenkbelasting) tijdens het huwelijk vermogen over te hevelen van de ene naar de andere echtgenoot. Dit kan fiscaal voordelig zijn als bijvoorbeeld één van de personen ernstig ziek is of als er een groot verschil is in vermogen tussen de een en de ander.