Van verevening naar verrekening van pensioen bij echtscheiding

Het kan iedereen overkomen. Na jaren van gelukkig huwelijk is men uit elkaar gegroeid en wordt voor echtscheiding gekozen. Opgebouwde pensioenen moeten dan verdeeld worden. Daar komt echter naar verwachting per 1 juli 2022 nieuwe wetgeving voor.

Tot 1 juli 2022: pensioenverevening

De huidige Wet Verevening Pensioenrechten bij scheiding (Wvps) bestaat al sinds mei 1995. Hierin is geregeld dat het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd wordt verdeeld tussen beide echtgenoten.

De ex-partner heeft recht op 50% van het ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd.
De ex-partner heeft recht op 100% van het tot de scheidingsdatum opgebouwde nabestaandenpensioen (het zogenaamde bijzonder partnerpensioen). Dit geldt dus ook voor het nabestaandenpensioen dat is opgebouwd voor het huwelijk tenzij dit al aan een andere ex-echtgenoot toekomt. Het bijzonder partnerpensioen is pensioen dat wordt uitgekeerd nadat de ex-partner is overleden.
Op de opgebouwde pensioenrechten van de ene ex-partner krijgt de andere ex-partner de vordering en andersom. Beiden zijn dus zowel verrekeningsgerechtigde als verrekeningsplichtige.

Pensioenverevening in de praktijk

Belangrijkste nadeel van deze wet is dat er ook na de echtscheiding nog onderlinge financiële afhankelijkheid blijft bestaan. De ex-partner (gerechtigde) krijgt de pensioenuitkering pas van de vereveningsplichtige ex-partner op het moment dat deze de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt.

Het voordeel is wel dat bij vooroverlijden van de vereveningsgerechtigde het pensioen weer terugvloeit naar de vereveningsplichtige. Bij het overlijden van de pensioengerechtigde ex-partner stopt ook de uitkering van het ouderdomspensioen voor de andere ex-partner, de uitkering van het bijzonder partnerpensioen blijft wel in stand.

Regelend recht; dus afspraken maken mag

De wet is zogenaamd regelend recht. Echtelieden zijn daarom vrij om in het echtscheidingsconvenant afwijkende afspraken te maken. Dit moeten ze dan wel binnen twee jaar na de echtscheiding melden aan de pensioenuitvoerder. Men kan er dan bijvoorbeeld voor kiezen dat de pensioenuitvoerder aan beide ex-partners een deel van het ouderdomspensioen uitkeert.

Conversie… Een van de andere keuzes die ex-partners kunnen maken is conversie. Dat wil zeggen dat een deel van het ouderdomspensioen van de ex-partner tezamen met het bijzonder partnerpensioen definitief wordt omgezet in een eigen ouderdomspensioen voor de andere ex-partner. Hierdoor krijgt deze een uitkering als deze de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. De financiële afhankelijkheid van de ander wordt hierdoor verbroken. Een nadeel is wel dat bij een vooroverlijden van de ene ex-partner dit deel niet meer teruggaat naar de andere ex-partner.

Vanaf 1 juli 2022: pensioenverrekening

Om onder andere een einde te maken aan de financiële afhankelijkheid is 16 september 2019 een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer. De minister van Sociale zaken liet op 8 juli 2021 via een kamerbrief weten dat de beoogde ingangsdatum van 1 januari 2022 wordt verschoven naar 1 juli 2022.

Hoe ziet het wetsvoorstel eruit?

In de Wet pensioenverdeling bij scheiding wordt conversie het uitgangspunt. Bij de conversie wordt het pensioen als volgt verrekend:

De ex-partner krijgt een recht op 50% van het tijdens het huwelijk opgebouwde ouderdomspensioen, net zoals in de oude wet.
De ex-partner krijgt een recht op 50% (en niet 100%) van het tijdens het huwelijk (en niet het gehele tot echtscheidingsdatum) opgebouwde nabestaandenpensioen (bijzonder partnerpensioen).
Ook nu zijn beiden zowel verrekeningsgerechtigde als verrekeningsplichtige.

Beide delen worden omgezet in een zelfstandige aanspraak op oudedagspensioen van de ex-partner. Deze kan dan zelf bepalen wat hij/zij met dat deel van het pensioen doet; eerder of later laten ingaan, vast of variabel, hoog-laag constructie, enz.

De voordelen van conversie

Voordeel voor verrekeningsplichtige ex-partner (die moet betalen):

oudedagspensioen is bij verrekening hoger dan bij verevening.

Voordeel voor verrekeningsgerechtigde ex-partner (die ontvangt):

waarde van bijzonder partnerpensioen wordt omgezet in een zelfstandig oudedagspensioen;
het oudedagspensioen is nu afhankelijk van de leeftijd van degene die ontvangt en niet meer afhankelijk van het moment waarop de andere ex-partner met pensioen gaat.

Maar conversie kent ook nadelen

Nadeel voor verrekeningsplichtige ex-partner (die moet betalen):

bij eventueel overlijden van de verrekeningsgerechtigde ex-partner groeit het oudedagspensioen bij de verrekeningsplichtige ex-partner niet meer aan.

Nadeel voor verrekeningsgerechtigde ex-partner (die ontvangt):

door omzetting van bijzonder partnerpensioen in een zelfstandig oudedagspensioen is er geen recht meer op een voorziening bij overlijden van de verrekeningsplichtige. Hier zou bijvoorbeeld behoefte aan kunnen bestaan als de verrekeningsplichtige alimentatie betaalde. Door het overlijden vervalt de alimentatie en op het moment dat de verrekeningsgerechtigde nog niet pensioengerechtigd is, valt een inkomen weg.

Ook pensioenverrekening is regelend recht

Ook deze wet is regelend recht en hiervan mogen ex-echtgenoten in het echtscheidingsconvenant dus afwijken. Men kan bijvoorbeeld kiezen voor:

verevening in plaats van verrekening;
een andere periode van verdeling dan de huwelijkse periode;
het verdelen van een ander deel dan de helft van de opbouw.

Voor de pensioenuitvoerder gaat echter gelden dat de verrekening heeft plaatsgevonden, tenzij de ex-partners binnen zes maanden na inschrijving van de echtscheiding (en dus niet meer twee jaar), aangeven iets anders te hebben afgesproken.

Géén overgangsrecht

Op het moment dat de wet in werking treedt (vermoedelijk per 1 juli 2022) gaat deze gelden voor alle echtscheidingen die vanaf dát moment worden ingeschreven. Er komt geen overgangsrecht voor verzoeken tot echtscheiding die zijn ingediend vóór de ingangsdatum en worden afgerond na de ingangsdatum van de wet.

En hoe zit het met samenwoners?

In het voorgaande is steeds gesproken over echtscheidingen, dus bij het verbreken van een huwelijk of een geregistreerd partnerschap. Deze keuze is bewust gemaakt omdat de huidige wet én de nieuwe wet niet van toepassing zijn bij samenwoonrelaties. Voor samenwoners gelden de afspraken die in het samenlevingscontract zijn opgenomen. Daarbij is men ook afhankelijk van de medewerking van de pensioenuitvoerder(s). Hierbij is tijdige communicatie met de pensioenverzekeraar belangrijk.

BAA ADVIES. De nieuwe Wet pensioenverdeling bij scheiding biedt meer financiële onafhankelijkheid van de ex-partners na scheiding, maar kent ook nadelen. Soms is het daarom toch beter om andere keuzes te maken. Dat moet dan binnen zes maanden na inschrijving van de echtscheiding.