Schenken vlak voor overlijden? Voorkom een te hoge belastingheffing!

Vlak voor het overlijden kan de wens ontstaan om nog snel een of enkele schenkingen te doen. Met een warme hand belastingvrij schenken, dus. De Belastingdienst steekt daar dan echter een fiscaal stokje voor.

Wanneer speelt dit?

Er is niemand die graag belasting betaalt en erf- en schenkbelasting is misschien wel het meest ongewenst. Een goede (estate) planning kan ervoor zorgen dat er zo min mogelijk belasting over vermogen betaald hoeft te worden. Maar een overlijden kan onverwachts roet in het eten gooien. De wetgever heeft namelijk de 180-dagenregeling in de wet opgenomen om dan toch nog een graantje mee te pikken. Dit kan zelfs een dubbele belastingheffing te gevolg hebben!

De 180-dagenregeling

Soms wil men vlak voor een naderend overlijden nog snel wat vermogen schenken aan de kinderen om zo de nalatenschap en dus de verschuldigde erfbelasting te verlagen. Dit was een veel voorkomende situatie en de wetgever heeft daarom als reparatie van de successiewet indertijd de 180-dagenregeling ingevoerd.

Er bestaat bij deze regeling géén mogelijkheid om tegenbewijs te leveren om aan te tonen dat de schenking is gedaan om andere redenen dan belastingbesparing. De schenking binnen deze 180 dagen moet dan bij de nalatenschap worden betrokken en wordt dus met erfbelasting belast.

Uitzondering 180-dagenregeling

Een uitzondering op de toepassing van de 180-dagenregeling is een schenking met een verhoogde vrijstelling. Dit zijn:

• de eenmalig verhoogde vrijstelling: vrij te besteden bedrag aan kind tussen 18-40 jaar (€ 26.881 in 2021);
• een dure studie: schenking aan een kind tussen 18-40 jaar (€ 55.996 in 2021);
• de eigen woning: schenking aan iemand tussen 18 en 40 jaar (€ 105.302 in 2021).

Let op een dubbele belastingheffing

Schenkbelasting én erfbelasting. Over de schenking is schenkbelasting verschuldigd als het bedrag boven de vrijstelling uitkomt. Doordat de schenking binnen 180 voor het overlijden is gedaan, moet de schenking bovendien worden opgeteld bij hetgeen uit de erfenis wordt verkregen. Er is over de schenking dus alsnog erfbelasting verschuldigd. Dit betekent dat er over de schenking mogelijk een dubbele heffing plaatsvindt!

Dit is onwenselijk en daarom heeft de wetgever besloten dat de eerder betaalde schenkbelasting mag worden verrekend. Er zijn door de Hoge Raad echter wel regels opgesteld hoe dit mag worden verrekend.

Verrekenen schenk- en erfbelasting

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de eerder betaalde schenkbelasting evenredig moet worden verrekend met de te betalen erfbelasting. Dit betekent dat het laagste bedrag van de onderstaande twee rekenmethodes mag worden verrekend met de erfbelasting.

Methode 1. Het evenredig toegerekende bedrag aan schenkbelasting verschuldigd over de fictieve verkrijging.

Methode 2. Het evenredig toegerekende bedrag aan erfbelasting verschuldigd over de fictieve verkrijging.

Voorbeeld
Vader schenkt aan dochter op 1 juni 2021 een bedrag van € 80.000. Hierover is de dochter in totaal € 7.339 schenkbelasting verschuldigd (€ 80.000 -/- vrijstelling € 6.604 = € 73.396 x 10%).

Dan overlijdt vader op 1 september 2021 en de nalatenschap bedraagt € 25.000. Het overlijden is binnen 180 dagen na de schenking en dus moet de schenking als fictieve verkrijging bij de nalatenschap worden betrokken. De totale erfrechtelijke verkrijging van dochter is dus € 105.000. Hierover is de dochter € 8.371 erfbelasting verschuldigd (€ 105.000 -/- vrijstelling € 21.281 = € 83.719 x 10%). De schenkbelasting over de fictieve verkrijging (€ 80.000) is nu op basis van bovenstaande regels te verrekenen.

1. Schenkbelasting betrekking op schenking € 80.000 / € 80.000 x € 7.339 = € 7.339.
2. Erfbelasting betrekking op bijgetelde schenking € 80.000 / € 105.000 x € 8.371 = € 6.377.

Conclusie. Er mag dus € 6.377 schenkbelasting verrekend worden met de erfbelasting en er resteert dus een aanslag erfbelasting van € 1.994.

Nadelige gevolgen van deze verrekening

Doordat de vrijstelling voor de schenkbelasting lager is dan de vrijstelling voor de erfbelasting (€ 6.604 versus € 21.281) kan niet het volledige bedrag aan schenkbelasting worden verrekend. Per saldo wordt er dus meer belasting (schenk- en erfbelasting samen) betaald dan wanneer er niets was geschonken (alleen erfbelasting over geheel). Het is in bepaalde gevallen beter om met een overlijden in zicht niet te schenken.

Overlijden ouder en gezamenlijke schenking

Als beide ouders een bedrag schenken aan een kind en één van de ouders komt te overlijden binnen 180 dagen, dan is bovenstaande berekening ook van toepassing. Er hoeft dan echter slechts de helft van de schenking in aanmerking genomen als fictieve verkrijging. Ook de verrekening van de schenkbelasting wordt dus voor de helft meegenomen.

BAA ADVIES. Wilt u nog een schenking doen op uw oude dag of bij een naderend overlijden? Bedenk dan goed dat de 180-dagenregeling een grote fiscale impact kan hebben op de te betalen schenk- en erfbelasting. Door goed de gevolgen in kaart te brengen, kan een te hoge belastingheffing worden voorkomen.