Slim schenken op papier? Doe het wel goed!

Door nu geld te schenken wordt de nalatenschap en de erfbelasting, als u komt te overlijden, verlaagd. U kunt dat geld echter ook weer terug lenen. Als u bijvoorbeeld niet wilt dat het wordt opgebrast of als u om andere redenen er zelf over wilt beschikken. Dat noemen we ook wel schenken op papier. Hoe regelt u dit?

Schenken en terug lenen

Als u nu geld schenkt en weer terug leent, dan zijn er in principe twee mogelijkheden om dit schenken op papier te regelen:

1. via een notariële akte; of
2. via een onderhandse akte.

De notaris kost geld, dus waarom zou u niet altijd voor een onderhandse akte kiezen? U leest het in dit artikel.

1. Schenken en terug lenen via een notariële akte

Het is mogelijk om door de notaris een notariële akte te laten opmaken waarin enerzijds het geld wordt geschonken en anderzijds het geld weer wordt terug geleend. Deze ‘schenkingen onder schuldigerkenning’ kunnen worden opgesteld voor allerlei willekeurige schenkingen en ook voor allerlei bedragen.

Schenkbelasting betalen en erfbelasting verlagen. Is de schenking groter dan de jaarvrijstelling (2021: € 6.604), dan is er schenkbelasting verschuldigd. Echter … schenken bóven de jaarvrijstelling kan tóch gunstig zijn, indien door het betalen van 10% schenkbelasting nú, er straks 20% erfbelasting wordt voorkomen.

U moet wel rente betalen! Over het terug geleende bedrag moet wel elk jaar een zakelijke rente (vanaf 1 januari 2010 is dat 6%) aan de kinderen worden betaald. Deze rente moet u daadwerkelijk élk jaar betalen en mag dus niet bij de lening worden opgeteld. Bij overlijden kan de Belastingdienst van deze betalingen bewijsstukken opvragen. Bewaar dus de bankafschriften met de rentebetalingen goed, want als er straks niet kan worden aangetoond dat er elk jaar 6% rente is betaald, worden de leningen niet op de nalatenschap verminderd. Het gevolg: er moet alsnog erfbelasting over worden betaald.

Rentebetaling vergeten? Heeft u over één of meerdere jaren geen of te weinig rente betaald, dan kan dat wel worden gerepareerd. U moet dan binnen een periode langer dan 180 dagen voor overlijden de achterstallig verschuldigde rente betalen. Maar opgelet: over de niet betaalde rente moet er ook weer 6% rente worden betaald.

Geen notariële akte? Zijn van de papieren schenkingen geen notariële aktes opgesteld, dan kan dat ook achteraf nog. De notaris stelt dan een akte op waarin is opgenomen dat er in het verleden schenkingen op papier hebben plaatsgevonden en dat deze alsnog schriftelijk via notariële akte worden vastgelegd. De notaris zal wel om bewijsstukken vragen waaruit blijkt dat deze schenkingen ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Denk hierbij aan bankafschriften, onderhandse aktes, aangiften inkomstenbelasting inclusief box 3 schuld bij de ouders en box 3 vordering bij de kinderen. Deze notariële bekrachtiging dient ook meer dan 180 dagen voordat de schenker overlijdt plaats te vinden.

Is één akte voor komende jaren mogelijk? We krijgen regelmatig de vraag of er ook één notariële akte op te maken is, waarin wordt opgenomen dat de kinderen bijvoorbeeld in 2021, 2022 én 2023 elk jaar € 5.000 geschonken krijgen. Er wordt dan op de notariskosten bespaard. Wij raden dit echter af. De Belastingdienst ziet dan de schenking in 2021 niet als een schenking van € 5.000, maar als een schenking van 3 x € 5.000 waarbij slechts éénmaal de jaarvrijstelling van toepassing is.

Box 3 vermogen … De kinderen lenen u geld en hebben dus een vordering op hun ouders. Die vordering moeten de kinderen in box 3 bij hun vermogen tellen, waardoor mogelijk vermogensrendementheffing verschuldigd is. Voor u als ouder vormt de schuld aan de kinderen daarentegen een aftrekpost van uw box 3-vermogen. Valt úw box 3-vermogen in een hoger tarief dan het box 3-vermogen van de kinderen, dan levert dit een extra fiscaal voordeel op.

2. Schenken en terug lenen via een onderhandse akte

In 2001 bepaalde het Haagse Gerechtshof dat ook schenken en terug lenen via een onderhandse akte kon leiden tot een verlaging van de nalatenschap bij het overlijden. U maakt dan geld over op de bankrekening van de kinderen onder de noemer van ‘schenking’. De kinderen storten vervolgens een bedrag terug onder de omschrijving van ‘lening’.

Dit speelde echter bij de rechtbank Noord-Holland (4 september 2020). De ouders hadden gedurende een aantal jaren aan de kinderen geld overgemaakt met als omschrijving ‘schenking’. Het betrof in totaal € 90.000 in bedragen van € 5.000 per keer gedurende een periode van 3 jaar. Kort na ontvangst door de kinderen werden dezelfde bedragen als lening voor onbepaalde tijd terugbetaald aan de ouders. Er waren geen notariële aktes opgesteld. De Rechtbank oordeelde dat hier sprake was van zogenaamde ‘schenkingen des doods’. De leningen werden niet meegenomen als schulden bij de nalatenschap. Het is dus zaak om een onderhandse akte goed uit te voeren.

Kleine schenkingen. In de praktijk blijkt dat bij kleine schenkingen (tot de jaarvrijstellingsbedragen) de kosten van de notariële akte relatief hoog zijn in verhouding tot de besparing van toekomstige erfbelasting. Als alternatief voor de notariële akte zou voor dit soort schenkingen ook een onderhandse akte kunnen worden gebruikt. Maar zoals gezegd: dan moet dit wel goed worden uitgevoerd.

Voer het goed uit. Van belang is dat de schenking en de lening onafhankelijk van elkaar gebeuren. Er is zo dan sprake van twee ‘gescheiden rechtshandelingen’. Hierbij verdient het de voorkeur om tussen het moment van schenken en het moment van lenen een bepaalde periode (aantal maanden) te laten verstrijken.

Laat ook de bedragen van de schenking en van de lening van elkaar afwijken. Boek bijvoorbeeld € 5.000 als ‘schenking’ over op de bankrekening van het kind en stel een onderhandse schenkakte op. Na bijvoorbeeld drie maanden boekt het kind dan een bedrag van bijvoorbeeld € 4.000 over op uw bankrekening met als omschrijving ‘lening’.

Stel hiervoor een onderhandse leningsovereenkomst op met 6% rente per jaar. De rente dient daadwerkelijk jaarlijks te worden betaald en de lening mag te allen tijde worden afgelost. Essentieel hierbij is om de bankafschriften van de schenking, de lening en de rentebetalingen te bewaren.

BAA ADVIES. Er kan toekomstige erfbelasting worden bespaard door tijdens leven vermogen over te hevelen naar de kinderen en het weer terug te lenen. Door dit notarieel te regelen, heeft u 100% zekerheid dat de fiscus niet moeilijk gaat doen. Voor bedragen onder de jaarvrijstelling kunt u het onderhands (zonder notaris) regelen, maar u loopt een kleine kans op een lastige Belastingdienst.