Directe belastingbesparing door de OR, maar let op

De oudedagsreserve (OR) (voorheen genoemd fiscale oudedagsreserve FOR) kan een prima regeling zijn voor zelfstandigen om een pensioen op te bouwen. Er zitten wel wat addertjes onder het gras. We hebben voor u de belangrijkste aandachtspunten op een rij gezet.

De OR …

Als ondernemer voor de inkomstenbelasting mag u jaarlijks een deel van de winst reserveren voor uw oudedagsvoorziening. Deze voorziening noemen we de oudedagsreserve (OR). Wanneer u zo’n OR vormt betekent dat niet dat u daadwerkelijk geld opzijzet, maar dat u een deel van de winst reserveert. De vorming van de OR komt namelijk in mindering op uw winst waardoor u minder belasting betaalt en het u direct belastingvoordeel oplevert.

OR-voorwaarden

Zoals voor alle regelingen, zijn er voor de OR een aantal voorwaarden van toepassing:

• u moet ondernemer zijn voor de inkomstenbelasting;
• u moet voldoen aan het urencriterium; en
• u heeft aan het begin van het kalenderjaar de AOW-leeftijd nog niet bereikt.

De opbouw van deze reserve

Elk jaar kunt u kiezen of u wilt toevoegen aan de OR. De toevoeging aan de OR is een verplicht percentage van de winst (2021: 9,44%) met een maximum van € 9.395 (2021). De ondernemer mag dus niet een willekeurig bedrag toevoegen aan de OR. Let op! De OR mag door de toevoeging niet boven het ondernemingsvermogen uitkomen.

Voorbeeld
De winst van onderneming A bedraagt € 40.000 en de toevoeging aan de OR is
9,44% x € 40.000 = € 3.776.
De winst van onderneming B bedraagt € 110.000 en de toevoeging aan de OR is
9,44% x € 110.000 = € 10.384; maar afgetopt tot € 9.395.

Afname of vrijvallen van de oudedagsreserve

Soms kan de OR worden verminderd of zelfs worden opgeheven.

Een lijfrente kopen. Stel, u koopt een lijfrente als een inkomensvoorziening. Zoals u wellicht weet mag u de premie in mindering brengen in uw aangifte. De uitkering is te zijner tijd dan belast. U kunt er echter ook voor kiezen om de premie niet af te trekken, maar in de aangifte voor hetzelfde bedrag de OR te laten afnemen.

OR hoger dan ondernemingsvermogen? Als het bedrag van de oudedagsreserve hoger is dan het ondernemingsvermogen en zich een of meerdere van de volgende situaties voordoen, valt de OR vrij en valt deze verplicht in de winst:

1. u staakt de onderneming geheel of gedeeltelijk;
2. u hebt op 1 januari van het kalenderjaar de AOW-leeftijd bereikt; en/of
3. u voldoet dit kalenderjaar en het vorige kalenderjaar niet aan het urencriterium.

Doet zich situatie 2 of 3 voor en u hebt dit tijdig in de gaten, dan kunt u de afname van de OR voorkomen door voor het einde van het desbetreffende kalenderjaar een kapitaalstorting in de onderneming te doen.

Voorbeeld
Ondernemer A bereikt op 31 december 2021 de AOW-leeftijd maar wil de onderneming ook nog na de AOW-leeftijd voortzetten.
Het vermoedelijke eigen vermogen per eind 2021 in de onderneming bedraagt € 3.440. De Oudedagsreserve bedraagt € 15.173.
Zonder extra kapitaalstorting is de oudedagsreserve in 2021 verplicht afgenomen met € 11.733 (het verschil tussen de OR en het ondernemingsvermogen).
Als ondernemer A nu nog voor het einde van het jaar 2021 een bedrag van € 12.000 als kapitaal stort in de onderneming, bedraagt het ondernemingsvermogen € 15.440.
Er is nu geen sprake meer van een verplichte afname omdat het ondernemingsvermogen groter is dan de OR.

De voordelen van de OR

Het voornaamste voordeel blijft het uitstel van belastingheffing en het eventuele tariefvoordeel. Door toevoegingen aan de OR verlaagt u ook uw belastbare inkomen. Dit kan weer gunstige gevolgen hebben voor andere inkomensafhankelijke regelingen zoals de arbeidskorting, algemene heffingskorting, toeslagen en inkomensafhankelijke aftrekposten.

Voorbeeld
De winst van uw onderneming is € 80.000. Hiermee valt u in de hoogste belastingschijf van 49,5%. Als u 9,44% van de winst (= € 7.552) toevoegt aan de OR, bespaart u hiermee direct ca. € 3.200 (€ 7.552 x 49,5% x 86%) inkomstenbelasting (86% i.v.m. 14% MKB winstvrijstelling en geen rekening houdend met overige inkomensafhankelijke regelingen).

Alle latere uitkeringen zijn dan bij u belast tegen het dan geldende tarief. Valt u met uw inkomen op dat moment bijvoorbeeld als AOW’er in de laagste schijf, dan betaalt u slechts ca. 20% inkomstenbelasting. Behalve het directe belastingvoordeel kan het dus ook tariefmatig een voordeel opleveren.

En de nadelen van de OR

Het grote nadeel van de OR is dat u een belastingclaim aan het opbouwen bent en dat wordt nog wel eens vergeten. Er komt een moment dat de OR vrijvalt en dat er afgerekend moet worden. Als de liquiditeiten er dan niet zijn of als deze ‘in de stenen zitten’, dan kan dit grote problemen opleveren. U heeft dan dus voldoende vermogen nodig (ondernemings- of privévermogen) om de belastingschuld te kunnen voldoen.

Ook kan tariefmatig een nadeel ontstaan. Stel, u trekt jaarlijks de toevoeging aan de OR af tegen het tarief in de eerste belastingschijf (2021: 37,10%). Op een gegeven moment valt het gehele saldo van de OR vrij en wordt deze bij uw jaarwinst opgeteld. Hierdoor komt u in de hoogste belastingschijf (2021: 49,5%).

Bijzondere situaties

Staken van de onderneming. Als de onderneming wordt gestaakt wordt de OR opgeheven. De bedragen waarover u uitstel van belastingheffing heeft gekregen, worden nu bij uw winst opgeteld en belast.

Overlijden van de ondernemer. Bij overlijden moet er eveneens afgerekend worden over de OR. Deze wordt dan opgeheven en wordt bij de belastbare winst opgeteld. Heeft u een partner en hij of zij zet uw onderneming voort, dán kan hij of zij de OR overnemen zonder dat er hoeft te worden afgerekend.

Wel of niet toevoegen?

Deze vraag blijft lastig te beantwoorden. Op jongere leeftijd is kiezen makkelijker dan naarmate het tijdstip om te stoppen met ondernemen dichterbij komt. Doteren (toevoegen) is in elk geval aantrekkelijk, als de toevoeging tegen een hoger tarief kan worden afgetrokken dan waartegen de latere vrijval waarschijnlijk zal worden belast en als u later de OR wilt omzetten naar een lijfrente- of bankspaarproduct en de uitkeringen hieruit minder zwaar belast zullen zijn dan de aftrek door de toevoeging aan de OR nu.

BAA ADVIES. Of toevoegen (doteren) aan de OR gunstig voor u is, hangt helemaal van uw persoonlijke situatie af. Bespreek uw actuele situatie, uw toekomstverwachtingen en wensen jaarlijks met uw adviseur. Zoals altijd helpen wij u graag verder met het maken van de juiste keuzes.