Estate planning: voorkom onnodige erfbelasting

Erfbelasting is een luxe belasting. Grote kans dat de kinderen van de Babyboomers (geboren tussen 1941 en 1955), die een mooi vermogen hebben opgebouwd, over de erfenis veel belasting moeten betalen. Vier eenvoudige tips om erfbelasting te besparen.

Tip 1 – Schenken met de warme hand

De meest voor de hand liggende manier om erfbelasting te besparen is om tijdens het leven de potentiële nalatenschap te verkleinen. Dit kan door ´met de warme hand´ te schenken aan kinderen, kleinkinderen en overige begunstigden. In 2025 mag jaarlijks per kind € 6.713 belastingvrij worden geschonken. Aan een kind tussen 18 en 40 jaar mag zelfs eenmalig € 32.195 worden geschonken en dit bedrag is vrij te besteden. Kleinkinderen en overige begunstigen kunnen per jaar € 2.690 belastingvrij ontvangen.

Tip 2 – Kleinkinderen opnemen in het testament

Tijdens het leven kan het niet wenselijk of mogelijk zijn om te schenken, bijvoorbeeld omdat de volledige erfenis in de bakstenen van de eigen woning zit. Dan moet er iets worden geregeld om de erfbelasting te besparen bij het overlijden (‘met de koude hand’). Een makkelijk optie is het opnemen van een legaat aan de kleinkinderen in het testament ter hoogte van de vrijstelling in de erfbelasting. Dit houdt in dat ieder kleinkind bij overlijden grootouder een legaat krijgt uit de nalatenschap van maximaal de vrijstelling (in 2025: € 25.490). Met 5 kleinkinderen betekent dit een vrijstelling van € 25.490 x 5 = € 127.450.

Tip 3 – Dubbele erfbelasting voorkomen met de rampenclausule

Het komt niet dagelijks voor maar partners kunnen tegelijk of snel na elkaar komen te overlijden. Bij het eerste overlijden gaat de helft van de nalatenschap naar de erfgenamen en wordt afgerekend voor de erfbelasting. Als de langstlevende partner vervolgens binnen 30 dagen overlijdt, dan moet over die erfenis opnieuw erfbelasting worden betaald. De dubbele erfbelasting kan worden voorkomen door het opnemen in het testament van een zogenaamde rampenclausule.

Met een rampenclausule (ofwel 30-dagenclausule) wordt geregeld dat als de beide overlijdens binnen 30 dagen plaatsvinden, dat er dan géén erfenis is geweest aan de langstlevende partner. Zeker als er geen kinderen zijn, is een rampenclausule relevant. Want zo blijft ieders geld in de eigen familie.

Tip 4 – Rente bepalen door erflater of door erfgenamen

Is in de situatie van een huwelijk met kinderen niets geregeld, dan is de wettelijke verdeling van toepassing. De langstlevende partner mag doorleven alsof er niets gebeurd is en krijgt alle bezittingen en schulden. De kinderen krijgen dan een renteloze (niet-opeisbare) vordering ter grootte van hun erfdeel. De vordering is vervolgens pas opeisbaar bij overlijden, schuldsanering, faillissement of opname in een verzorginstelling van de langstlevende partner.

Deze renteloze vordering van de kinderen wordt gecorrigeerd voor het vruchtgebruik dat de langstlevende partner heeft over de bezittingen en schulden. Eenvoudig gezegd: de langstlevende partner ontvangt nog altijd de vruchten (rente, woongenot, enz.) over de goederen en de kinderen krijgen niets (want renteloos).

De vordering voor de kinderen is dus fiscaal minder waard omdat er geen rente over vergoed wordt en voor de langstlevende partner meer waard. Door de toevoeging van het vruchtgebruik wordt de verkrijging uit de nalatenschap van de langstlevende partner groter. Aangezien de partnervrijstelling voor de erfbelasting in 2025 € 804.698 is, is dit vaak ruim genoeg om deze extra verkrijging op te vangen. De kinderen op hun beurt krijgen fiscaal minder en besparen zodoende erfbelasting.

In het testament kan er ook voor worden gekozen om de vordering te laten groeien met een bepaald rentepercentage. De erflater kan in het testament een bepaald rentepercentage kiezen, of deze keuze overlaten aan de erfgenamen. Ook kunnen de erfgenamen dit binnen een redelijke termijn (binnen de aangiftetermijn erfbelasting van 8 maanden plus uitsteltermijn) gezamenlijk overeenkomen. Deze gemaakte rente-afspraak dient wel in de ingediende aangifte erfbelasting te worden opgenomen. Op deze manier kan worden bekeken welke rente fiscaal optimaal is in de gegeven situatie.

Wordt gerekend met een rente van bijvoorbeeld 6% dan is er geen sprake van vruchtgebruik. Bij het overlijden van de eerste partner is er dan niet direct een fiscaal voordeel zoals hierboven beschreven. Echter, de vordering van de kinderen moet dan elk jaar met 6% worden opgehoogd. Zeker bij een lang leven van de langstlevende partner kan de vordering flink toenemen. Deze toename is niet belast met erfbelasting, maar onbelast op te eisen uit de nalatenschap bij het tweede overlijden. Hiermee wordt de nalatenschap uitgehold en bespaart de familie erfbelasting.

BAA ADVIES. Er zijn verschillende manieren om op een eenvoudige manier erfbelasting te besparen. Een rente bepalen/overeenkomen over de vordering van de kinderen is er daar een van. Het is wel van belang om alle gevolgen voor de korte en lange termijn gezamenlijk te bekijken.